ویروس اچ پی وی (Human Papillomavirus) که به آن ویروس پاپیلومای انسانی هم می‌گویندعامل بیماری HPV، شایع‌ترین عفونت مقاربتی می باشد . تقریبا 100 درصد موارد سرطان دهانه رحم با ویروس پاپیلومای انسانی در ارتباط است . متأسفانه اکثر بیماران آلوده به عفونت HPV، اطلاعی از بیماری خود ندارند . معمولاً از راه تماس جنسی به خصوص تماس تناسلی یا مقعدی منتقل می‌گردد. البته احتمال انتقال ویروس از راه ارتباط دهانی- تناسلی نیز امکان پذیر است. افراد مبتلا می‌توانند سال‌ها بدون علامت باشند و در این مدت، ویروس را به شریک جنسی خود منتقل کنندو همچنین امکان دارد یک فرد به بیش از یک نوع ویروس HPV مبتلا شود.
این ویروس به ۲ دسته کم‌خطر و پرخطر تقسیم می‌شود:
- ویروس پاپیلومای انسانی کم‌خطر: این نوع اچ‌پی‌وی معمولا بیماری جدی‌ای ایجاد نمی‌کند و به صورت زگیل‌هایی در ناحیه تناسلی، گلو، دهان و مقعد ظاهر می‌شود. سویه‌های کم‌خطر HPV مثل ۶ و ۱۱ عامل ۹۰ درصد زگیل‌های تناسلی هستند و موارد تبدیل آن‌ها به سرطان بسیار نادر است. این زائده‌ها مانند برآمدگی و گاهی اوقات شبیه گل‌کلم هستند. این زگیل‌ها ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها بعد از ابتلای شما به ویروس پدیدار شوند.
- ویروس پاپیلومای انسانی پرخطر: این نوع اچ‌پی‌وی عامل اصلی پیش سرطان و ضایعات سرطانی است. نوع ۱۶ و ۱۸ این ویروس بسیار پرخطر هستند و باعث بروز سرطان دهانه رحم می گردد.
برای تشخیص وجود ویروس HPV از روش Real time PCR و برای تشخیص تغییر شکل سلولهای دهانه رحم از آزمایش پاپ اسمیر استفاده می گردد.
انجام واکسیناسیون در برخی کشورهای پیشرفته باعث کاهش قابل توجهی در ابتلاء افراد به ویروس شده است.